Senin, 11 Agustus 2008

Geguritan Sunia Tattwa
Nyujur SuniaOlih IBW Widiasa Kenitén
Ring dija Suniané? Ring gunung, punapi ring guané? Punapi ring angga sarira? Sapasira sané prasida molihang sunia? Ring Geguritan Sunia Tattwa sané karipta olih I Madé Suparta, A.Ma.Pd., kacétak antuk CV Kayumas Agung mahbahang pamargi ngrereh sunia.
Angga sarira gumanti patemoning Sanghyang Rwabinéda. Patemoning rwabinéda ngwetuang windu. Windu marupa surya, candra, pretiwi, lintang tranggana. Mawinan katah tutur sané ngindikang sunia. Wénten Darma Sunia, Sunia Sarira, Darmakosa, Sunia Wibuh, Prayoga Sandi, Sunia Wirya, Darmaputus, Catur Wipala, Wrehaspati Kalpa, Yoga Nirda:
Indik tutur suniya nika/ wénten ring punika/ bacakanné suang-suang/ lontaréné puniku/ tutur Darma Suniya kaloktah/ né ping kalih/ suniya Sarira kaucap//
Suniya kaping tiga/ maring Darmakosa jati/ tuturé né kaping empat/ mungguh maring Suniya Wibuh/ né kaping lima kaucap/ Prayoga sandi/ kaping nem mangkin rawosang//
Tutué kaping nem/ Suniya Wirya kawastanin/ kaping pitu Darma putus/ Catur Wipala ping kutus/ Wrehaspati Kalpa ping sia/ ping dasa tuwi/ yoga Nirda karawosang// (Pupuh Ginada 5-7, kaca 3).
Manresti ka jagaté gumanti utama pisan santukan mrasidayang niténin angga sarira. Ri kalaning mataki-taki ayu, prasida molihang pamargi utama marupa sunia. Ngincepang Sanghyang Sastra, muter tutur pinahayu, tutur kawiadnyanan. Punapi malih sang maangga empu sastra, sang yogiswara, mahamuni, mahayogi, mahakawi, kawiswara sané gumanti masarira sastra. Pamarginé mabantang antuk sastra sané ngwetuang kawicaksanan twi kasucian suksma sarira. Janten pisan suniané gelis kapangguh. Sunia sané kaginengang. Kagulik sarahina ring sajeroning ngrereh pamargi kamoksan.
Maka cihna mangguhang sunia sekala-niskala, wahyadiatmika, setata suka sampun mangguhang nispala-nirbhawa, nikala narésraya. Nispala sang tan kabanda antuk pangan kinum, wikan niténin angga antuk boga. Nirbhawa nénten maperih ri kalaning ngamargiang swadarmané. Nikala nénten ajerih ri kalaning Sanghyang Kala Mretiu ngrauhin. Sédané pinaka kanti. Naresraya, sang sané sampun sida molihang kasuniatan, nunggal ring Sanghyang Paramasiwa:
Sané kaucap nispala/ tan meled ring boga yukti/ nenten dot ring pangan kinum/ taler kabaosang putus/ nirbawa mangkin kacap/ nenten perih/ sugih maring arta brana//
Né karawosang nirbawa/ putus taler kewastanin/ niskala mangkin kaucapa/ taler kanikayang putus/ putusé maring niskala/ pati urip/ nika sampun sida pasha//
Sané prasida nikala / tan pisan sangsaya mati/ ninggalin angga sarira/ atmané mangungsi suwung/ nika karosang suksma/ pati urip/ sampun sida kapasahang//
Putusé né kaping empat/ naresraya kawastanin/ nika kaucap utama/ mawasta putusing putus/ suciné sampun kalintang/ sida nunggil/ maring Prama Siwa kocap// (Pupuh Ginada 15-18, kaca 5).
Sunia sané kalangkung niskala mapragayan daging kayun, mapragayan tribuana, bur bwah swah, luihing sabda. Nénten sida kapiragi, galang apadang,, wantah sida kawirasaang majalaranan antuk kayuné suci, molihang daging Sanghyang Rwabinéda. Sanghyang Rwabinéda mapragayan cétana-acétana kalangkung suksma, tan pateleteh. Acétana mapragayan maya, lali. Acétana setata ngruruh cetana. Patemon cétana- acétana ngwetuang tattwa. Sanghyang Rwabinéda malinggih ring angga sarira sida kapikolihang madasar antuk amuter tutur sandi adyana. Patemon Sanghyang Rwabinéda ngwetuang galang, suci. Sang sida nemuang Sanghyang Rwabinéda kabaos putus. Putusé wénten tatiga. Putus Paramasiwa, putus sané kalangkung suci, tan pateleteh, nirbana, suksma jati. Putus Sadasiwa, cétana sampun keni acétana. Putus Siwa, cétana sampun kaiket acétana.
Ngrereh sané mawasta sunia gumanti sripit pisan. Sakéwanten, majalaran antuk yasa kérti, nekéng tuas. Nelebang Sanghyang Sastra, sunia sekala-niskalané pacang kapangguh.

Tidak ada komentar: